در بسیاری از محیط‌های کاری، محافظت از سر اهمیت زیادی دارد، زیرا خطراتی مانند سقوط اجسام، برخورد با موانع و حتی برق‌گرفتگی می‌توانند آسیب‌های جدی ایجاد کنند. استفاده از کلاه ایمنی استاندارد یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین راه‌های کاهش این خطرات است، اما همه کلاه‌های ایمنی مشابه نیستند. هر صنعتی به مدل خاصی از کلاه کار نیاز دارد که متناسب با شرایط کاری آن طراحی شده باشد. به همین دلیل، استانداردهای مشخصی در سطح بین‌المللی برای تولید این تجهیزات ایمنی تعیین شده‌اند. در این مقاله، استانداردهای مهم کلاه ایمنی را بررسی می‌کنیم تا با شناخت بهتر، انتخابی مطمئن و متناسب با نیاز خود داشته باشید.
معرفی مهم ترین استاندارد های بین المللی کلاه ایمنی
کلاه ایمنی که برای کار استفاده می‌شود، باید دارای استانداردهای معتبر جهانی باشد. استاندارد های بین المللی کلاه ایمنی تضمین می‌کنند که کلاه ایمنی در برابر ضربه، سقوط اجسام، برق‌گرفتگی و سایر خطرات مقاوم است. مهم‌ترین استانداردهای جهانی عبارت‌اند از:
- استاندارد OSHA ایالات متحده
- استانداردهای EN اروپا شامل
- استاندارد EN 12492
- استاندارد EN 50365
- استاندارد EN 14052
- استاندارد EN 397
- استاندارد CSA Z94.1 کاناد
- استاندارد ANSI Z89.1 آمریکا
- استاندارد MSHA PPE ایالات متحده – معادن و حفاری
- استاندارد AS/NZS 1801 استرالیا و نیوزیلند
اکنون به بررسی دقیق هر یک از این استانداردها می‌پردازیم و مشخص می‌کنیم که چگونه این استانداردها، ایمنی و سلامت کاربران را تضمین می‌کنند.
1. استاندارد OSHA ایالات متحده
OSHA سازمان ایمنی و بهداشت شغلی ایالات متحده یکی از مهم‌ترین نهادهای نظارتی در زمینه ایمنی کار است. این سازمان استاندارد کلاه ایمنی را براساس خطرات محیط کار تعیین می‌کند. مطابق این استاندارد:
- در برابر نفوذ اجسام نوک‌تیز مقاوم باشد.
- کلاه ایمنی باید توانایی جذب ضربه را داشته باشد.
- باید وزن استاندارد کلاه ایمنی در محدوده مشخصی قرار گیرد.
- برای محیط‌های با خطر برق‌گرفتگی، استانداردهای عایق الکتریکی رعایت شود.
کارفرمایان در ایالات متحده موظف هستند که فقط از کلاه‌های ایمنی دارای تأییدیه OSHA استفاده کنند. در غیر این صورت، ممکن است با جریمه‌های سنگین مواجه شوند.
2. استاندارد EN اروپا
استاندارد EN مجموعه‌ای از استانداردهای تدوین‌شده توسط کمیته استانداردسازی اروپا CEN است که در کشورهای عضو اتحادیه اروپا و برخی کشورهای دیگر استفاده می‌شود.
3. استاندارد EN 397
این استاندارد مربوط به کلاه‌های ایمنی کار صنعتی از جمله کلاه ایمنی هترمن مدل mk8 است که باید در برابر ضربه، سوراخ‌شدگی و خطرات مکانیکی مقاومت داشته باشند.
- حداقل تحمل ضربه: کلاه باید بتواند ضربات تا 5 کیلوژول انرژی را جذب کند.
- مقاومت در برابر آتش: مواد کلاه نباید به‌آسانی آتش بگیرند.
- مقاومت در برابر مواد شیمیایی: برخی مدل‌ها باید بتوانند در برابر مواد شیمیایی خاص مقاوم باشند.
- تست‌های سقوط اجسام: مطابق این استاندارد، آزمایش‌های سختگیرانهای روی کلاه انجام می‌شود تا میزان حفاظت آن در برابر سقوط اجسام بررسی شود.
4. استاندارد EN 14052
این استاندارد برای کلاه‌هایی با محافظت سطح بالا تدوین شده است که برای کارهای سنگین و پرخطر استفاده می‌شوند. ویژگی‌های آن شامل:
- حفاظت در برابر ضربات شدیدتر نسبت به EN 397
- مقاومت بالا در برابر نفوذ اجسام نوک‌تیز
- افزایش حفاظت از ناحیه کناری سر
5. استاندارد EN 12492
این استاندارد مربوط به کلاه‌هایی از جمله کلاه کار در ارتفاع، کوهنوردی و عملیات امداد و نجات استفاده می‌شوند.
- دارای بند چانه برای جلوگیری از افتادن کلاه از سر
- مقاومت در برابر سقوط از ارتفاع زیاد
- مقاومت بالا در برابر ضربه‌های چندجهته
6. استاندارد EN 50365 کلاه‌های ایمنی عایق برق
این استاندارد مخصوص کلاه‌هایی است که برای کار در محیط‌های دارای خطر برق طراحی شده‌اند.
- عدم هدایت الکتریسیته
- بدون قسمت‌های فلزی در ساختار کلاه
- تحمل ولتاژ تا 1000 ولت AC و 1500 ولت DC
7. استاندارد CSA Z94.1 کانادا
استاندارد CSA Z94.1 که در کانادا برای کلاه‌های ایمنی استفاده می‌شود، به‌ویژه در محیط‌های صنعتی و معادن کاربرد دارد. این استاندارد علاوه بر رنگ بندی کلاه ایمنی تأکید دارد که کلاه‌های ایمنی باید توانایی مقاومت در برابر انواع ضربات سنگین و آسیب‌های ناشی از سقوط اجسام را داشته باشند. همچنین، در این استاندارد توجه ویژه‌ای به ایمنی کارگران در برابر خطرات الکتریکی و شیمیایی شده است، به‌طوری‌که کلاه‌ها باید از مقاومت مناسبی در برابر تماس با مواد شیمیایی خطرناک یا جریان‌های الکتریکی برخوردار باشند. ویژگی دیگری که در این استاندارد مد نظر قرار می‌گیرد، طراحی ارگونومیک کلاه است که برای راحتی و جلوگیری از خستگی طولانی‌مدت استفاده‌کننده از کلاه ایمنی ضروری است. سیستم‌های تهویه مناسب، وزن کم و طراحی انعطاف‌پذیر از دیگر الزامات این استاندارد هستند..
8. استاندارد ANSI Z89.1 ایالات متحده آمریکا
استاندارد ANSI Z89.1 که توسط موسسه استاندارد ملی ایالات متحده (ANSI) تدوین شده است، یکی دیگر از استانداردهای مهم در زمینه کلاه‌های ایمنی صنعتی است. این استاندارد بیشتر بر ایمنی در برابر ضربات ناشی از سقوط اشیاء و سقوط از ارتفاع تأکید دارد. طبق این استاندارد، کلاه‌های ایمنی باید از مواد مقاوم در برابر ضربه ساخته شده باشند و توانایی جذب انرژی ضربه را داشته باشند. علاوه بر این، کلاه‌ها باید طراحی ارگونومیکی داشته باشند تا راحتی کاربر را در زمان استفاده طولانی‌مدت تضمین کنند. ویژگی‌هایی مانند وزن سبک، تهویه مناسب و قابلیت تنظیم آسان کلاه برای سایزهای مختلف سر، از الزامات اصلی این استاندارد است.
9. استاندارد MSHA PPE معدنکاری در ایالات متحده
استاندارد MSHA PPE (Mine Safety and Health Administration Personal Protective Equipment) به‌طور خاص برای محیط‌های معدنی و استخراجی طراحی شده است. این استاندارد تأکید دارد که کلاه‌های ایمنی باید قابلیت حفاظت از کارگران در برابر خطرات مختلف معدنی از جمله سقوط سنگ‌ها و مواد خطرناک را داشته باشند. همچنین، کلاه‌های مطابق با این استاندارد باید ویژگی‌هایی مانند مقاومت بالا در برابر ضربات سنگین، شرایط محیطی سخت، و آسیب‌های الکتریکی داشته باشند. از آنجا که کار در معادن اغلب در شرایط سخت و پرخطر انجام می‌شود، سیستم تهویه و راحتی کاربر از دیگر ویژگی‌های اساسی این استاندارد به شمار می‌آید.
10. استاندارد AS/NZS 1801 استرالیا و نیوزیلند
استاندارد AS/NZS 1801 که در کشورهای استرالیا و نیوزیلند به کار می‌رود، برای کلاه‌های ایمنی استفاده‌شده در محیط‌های کاری عمومی و صنعتی تعیین شده است. این استاندارد شامل آزمایش‌های سختگیرانهای برای ارزیابی مقاومت کلاه‌ها در برابر ضربات، فشار و آسیب‌های دیگر است. همچنین کلاه‌ها باید در برابر شرایط محیطی نظیر دماهای بالا یا پایین و رطوبت مقاوم باشند. ویژگی‌های اضافی مانند سیستم تهویه مناسب و طراحی راحت برای جلوگیری از خستگی طولانی‌مدت نیز جزء الزامات این استاندارد هستند. کلاه‌های ایمنی مطابق با این استاندارد باید محافظت کامل در برابر سقوط اشیاء، خطرات الکتریکی و دیگر تهدیدات محیطی فراهم کنند.
مشخصات کلاه ایمنی استاندارد
یک کلاه ایمنی استاندارد از جمله کلاه ایمنی مهندسی باید ویژگی‌های خاصی داشته باشد تا بتواند از سر کاربر در برابر انواع خطرات محافظت کند. این ویژگی‌ها بر اساس استانداردهای بین‌المللی تعریف شده‌اند و نقش کلیدی در تضمین ایمنی فرد دارند. در ادامه، 10 مشخصه کلیدی کلاه ایمنی استاندارد را نام میبریم:
- یک کلاه ایمنی مناسب باید شوک ضربه‌وارده را جذب کند.
- کلاه ایمنی باید از سر در برابر سقوط اجسام محافظت کند.
- کلاه باید در برابر شوک‌های الکتریکی مقاوم باشد.
- کلاه باید از سر در برابر حرارت و آتش محافظت کند.
- کلاه باید از نفوذ اجسام به داخل جلوگیری کند.
- کلاه ایمنی باید فشارهای وارده را تحمل کند.
- کلاه باید تهویه مناسبی برای جلوگیری از تعریق داشته باشد.
- کلاه باید قابلیت تنظیم سایز برای راحتی بیشتر داشته باشد.
- کلاه باید از مواد مقاوم در برابر مواد شیمیایی ساخته شود.
- کلاه باید سبک و راحت برای استفاده طولانی‌مدت باشد.
معنی اعداد و علائم روی کلاه ایمنی
روی کلاه‌های ایمنی، علائم و کدهایی وجود دارند که هرکدام نشان‌دهنده ویژگی‌های خاص کلاه هستند. در ادامه، این اعداد روی کلاه ایمنی و علائم روی کلاه ایمنی را توضیح می‌دهیم:
● EN 397
این علامت نشان‌دهنده کلاه ایمنی مطابق با استاندارد EN 397 است که برای محیط‌های صنعتی طراحی شده است. کلاه‌های با این علامت از جمله کلاه ایمنی هترمن mk4 برای حفاظت در برابر ضربات و سقوط اجسام مناسب بوده و در کارگاه‌ها و پروژه‌های ساختمانی استفاده می‌شوند.
● ANSI Z89.1
این کد نشان‌دهنده استاندارد آمریکایی ANSI Z89.1 است که به کلاه‌های ایمنی اختصاص دارد. این کلاه‌ها باید در برابر ضربات، فشار و آسیب‌های مکانیکی مقاوم باشند و برای محیط‌های کاری متنوع طراحی شده‌اند.
● CE
این علامت نشان می‌دهد که کلاه ایمنی مطابق با استانداردهای ایمنی اتحادیه اروپا (EU) است. با داشتن این علامت، کلاه تایید شده و برای استفاده در کشورهای اروپایی مناسب است.
● E مقاومت در برابر شوک الکتریکی
این علامت نشان می‌دهد که کلاه ایمنی برای استفاده در محیط‌های برق‌دار طراحی شده است. کلاه‌های با این علامت می‌توانند در برابر شوک الکتریکی و برق گرفتگی محافظت کنند.
● H مقاومت در برابر حرارت
کلاه‌هایی که این علامت را دارند، برای کار در محیط‌های داغ و با دماهای بالا طراحی شده‌اند. این کلاه‌ها می‌توانند در برابر حرارت و دمای شدید مقاوم باشند.
● FI مقاومت در برابر آتش
این علامت نشان‌دهنده کلاه ایمنی مقاوم در برابر آتش است. کلاه‌هایی که این علامت را دارند می‌توانند از سر در برابر شعله‌ها و حرارت‌های شدید محافظت کنند.
● I مقاومت در برابر نفوذ
این علامت نشان می‌دهد که کلاه ایمنی در برابر نفوذ و ضربات مقاوم است. این کلاه‌ها از سر شما در برابر اجسام سنگین یا تیز که ممکن است سقوط کنند، محافظت می‌کنند.
● علامت LT
این علامت نشان می‌دهد که کلاه ایمنی برای استفاده در دمای پایین‌تر از -۳۰ درجه سانتی‌گراد مناسب است.
● علامت HT
معنی: این علامت نشان می‌دهد که کلاه ایمنی برای استفاده در دمای بالاتر از ۶۰ درجه سانتی‌گراد مناسب است.
● علامت G، E، C Class
نشان‌دهنده نوع مقاومت الکتریکی کلاه است.
● نماد چکش
نشان‌دهنده مقاومت در برابر ضربه است.
● علامت آتش
به معنای مقاومت در برابر حرارت و شعله است.
علامت باران یا آب
نشان‌دهنده مقاومت کلاه در برابر نفوذ آب و رطوبت است.
حداکثر وزن استاندارد کلاه ایمنی چقدر است؟
وزن استاندارد کلاه ایمنی یکی از مهم‌ترین عواملی است که بر راحتی و ایمنی کاربر در طول روز تأثیر می‌گذارد. اگر کلاه ایمنی خیلی سنگین باشد، می‌تواند باعث خستگی، گردن‌درد و کاهش تمرکز شود. از طرف دیگر، اگر بیش از حد سبک باشد، ممکن است از مواد غیرمقاوم ساخته شده و در برابر ضربه عملکرد مناسبی نداشته باشد.
طبق استانداردهای جهانی، وزن استاندارد کلاه ایمنی بدون تجهیزات جانبی باید حداکثر 400 گرم باشد. این مقدار به‌عنوان حد تعادل بین مقاومت در برابر ضربه و راحتی استفاده تعیین شده است. اما در بعضی موارد، وزن کلاه می‌تواند با اضافه شدن تجهیزات جانبی مثل شیلد محافظ، گوشی ایمنی، چراغ و سنسورهای هوشمند افزایش پیدا کند.
وزن کلاه ایمنی با تجهیزات جانبی چقدر است؟
اگر کلاه دارای تجهیزات اضافی باشد، وزن آن می‌تواند به 500 تا 600 گرم هم برسد. در برخی مدل‌های صنعتی که شیلدهای محافظتی بزرگ، چراغ‌های LED و سیستم‌های تهویه پیشرفته دارند، وزن حتی ممکن است به 700 گرم هم افزایش پیدا کند. در این شرایط، تولیدکنندگان با استفاده از مواد سبک اما مقاوم مثل کامپوزیت‌های پیشرفته، فیبرکربن یا پلی‌اتیلن با چگالی بالا، وزن را کاهش می‌دهند تا کاربر راحت‌تر باشد.
